W kształtowaniu się umiejętności niezbędnych do podjęcia nauki czytania i pisania biorą udział wzrok, słuch, sprawność ruchowa całego ciała i sprawność manualna. Problem jest o tyle głębszy, że nie wystarczy stwierdzenie, że moje dziecko dobrze się porusza, lubi rysować szlaczki a diagnoza wzroku i słuchu nie wykazuje żadnych wad. Diagnozę tę trzeba poszerzyć o wiedzę na temat tego, jak mózg radzi sobie z informacją przekazaną przez oko, ucho, ciało.
Zatem w procesie nauki i czytania warto obserwować, jak dziecko radzi sobie w zakresie:
- percepcji słuchowej (wrażliwość słuchowa, pamięć słuchowa)
- percepcji wzrokowej (spostrzegawczość wzrokowa, pamięć wzrokowa, orientacja w przestrzeni)
- sprawność ruchowa (skoordynowane ruchy, utrzymanie równowagi)
- sprawność manualnej (precyzyjne ruchy palców dłoni, prawidłowe prowadzenie kredki) oraz koordynacji wzrokowo – ruchowej.
Jak zatem rozpoznać, czy nasz 6-latek jest gotowy do nauki czytania i pisania, czy wszystkie funkcje niezbędne do opanowania tych umiejętności są prawidłowo rozwinięte?
Poniżej przybliżamy typowe objawy zaburzeń w zakresie percepcji wzrokowej, słuchowej oraz koordynacji wzrokowo – ruchowej, które każdy rodzic jest w stanie dostrzec u swojego dziecka.
PERCEPCJA WZROKOWA jest zdolnością do rozpoznawania i rozróżniania bodźców wzrokowych a także do ich interpretowania przez odniesienie do poprzednich doświadczeń.
Typowe objawy zaburzenia percepcji wzrokowej:
- niechęć do układania puzzli, układanek, historyjek obrazkowych;
- niechęć do kolorowania, niewłaściwe kolorowanie wg wzoru;
- rysunki bardzo proste, ubogie w szczegóły, niedokładne;
- nieprawidłowe odtwarzanie kompozycji (np. z figur, klocków) wg wzoru;
- brak umiejętności dobierania obrazków w pary;
- brak umiejętności segregowania przedmiotów wg określonej cechy (np. kolor lub wielkość);
- nieumiejętność dostrzegania różnic między dwoma pozornie identycznymi obrazkami lub przedmiotami;
- trudności z wyodrębnianiem elementów z całości;
- niewłaściwe ujmowanie stosunków przestrzennych (góra-dół, pod-nad, lewa-prawa itp.).
PERCEPCJA SŁUCHOWA to zdolność rozpoznawania, różnicowania, zapamiętywania, analizowania i łączenia dźwięków.
Typowe objawy zaburzenia percepcji słuchowej:
- ubogie słownictwo, mały zasób słów, zniekształcanie słów, wady wymowy;
- trudności w tworzeniu zdań i opowiadań;
- niewłaściwe rozumienie i stosowanie się do poleceń słownych;
- trudności w zapamiętywaniu ciągów słownych typu dni tygodnia, pory roku;
- trudności z zapamiętywaniem rymowanek, wierszyków, piosenek;
- trudności w różnicowaniu dźwięków mowy o podobnym brzmieniu (np. w wyrazach półka-bułka, kosa-koza, kura-góra);
- trudności z podziałem wyrazu na sylaby (u dzieci starszych również na głoski);
- trudności w scalaniu wyrazów z sylab (u starszych dzieci również z głosek);
- trudności z podziałem zdania na wyrazy (w przypadku starszych przedszkolaków);
- niechęć do ćwiczeń i zabaw rytmicznych.
KOORDYNACJA WZROKOWO – RUCHOWA to współdziałanie funkcji wzrokowych i ruchowych.
SPRAWNOŚĆ MANUALNA to sprawność ruchowa rąk w zakresie czynności graficznych i precyzyjnych.
Typowe objawy zaburzenia koordynacji wzrokowo-ruchowej i sprawności manualnej:
- braki w zakresie umiejętności samoobsługi i codziennych czynności (np. jedzenie, ubieranie się), niechęć do samodzielnego wykonywania ich;
- niechęć do zabaw ruchowych, wspinania się, jeżdżenia na rowerze itp.;
- ogólna niezręczność i powolność w wykonywaniu codziennych czynności, brak precyzji ruchowej, tzw. niezborność ruchowa (potykanie się, trudności w podskokach na jednej nodze czy obunóż);
- niechęć do rysowania, niekończenie rozpoczętych rysunków, kolorowanek;
- niski poziom graficzny rysunków;
- nieprawidłowe chwytanie kredki, ołówka;
- trudności w rysowaniu, wycinaniu, lepieniu z plasteliny;
- niechęć do budowania z klocków;
- nadmierne napięcie mięśni – zbyt silny nacisk ołówka, łamanie kredek, ruchy ręki gwałtowne, mało płynne, w rysunkach przeważają linie proste, mało jest linii falistych lub całkowity ich brak;
- zbyt małe napięcie mięśniowe – linie rysunku nikłe, czasem ledwo widoczne, linie proste są nierówne – faliste lub przerywane, przeważają rysunki drobne i małe; dziecko sprawia wrażenie, jakby „nie miało siły” rysować, wycinać, lepić.
Literatura:
- Bogdanowicz M., „Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym”, Warszawa 1991
- Frostig M., Horne D., „Wzory i obrazki. Program rozwijający percepcję wzrokową. Poziom podstawowy”, Warszawa 1989
- Tokarska E., Kopała J., „Zanim będę uczniem”, Warszawa 2009,
- Zakrzewska B., „Każdy przedszkolak dobrym uczniem w szkole”, Warszawa 2003
- Zakrzewska B., „Trudności w czytaniu i pisaniu”, Warszawa 1996
- http://www.przedszkole30gdynia.pl/o-przygotowaniu-dziecka-do-nauki-czytania-i-pisania/
Najnowsze komentarze