Wspieranie prawidłowego rozwoju mowy u dzieci od malucha do przedszkolaka – cz. II

Wspieranie prawidłowego rozwoju mowy u dzieci od malucha do przedszkolaka cd.

6. ĆWICZENIA NARZĄDÓW MOWY – GIMNASTYKA BUZI I JĘZYKA

Ćwiczenia aparatu artykulacyjnego czyli potocznie zwane “Gimnastyką buzi i języka” są niezbędne do prawidłowego i wyraźnego wypowiadania się. Podczas wymawiania poszczególnych głosek konieczna jest precyzja oraz dbałość o szczegóły, aby uzyskać prawidłowy dźwięk potem słowo (szereg dźwięków), a następnie zdanie. Takie ćwiczenia mają na celu usprawnianie warg, języka, podniebienia czy żuchwy, ale również świadome i doskonałe opanowanie czucia ułożenia narządów. Ważne jest, aby wypracować pamięć ruchową narządów mowy i uwrażliwiać konkretne miejsca potrzebne podczas artykulacji poszczególnych głosek.
Ćwiczenia należy wykonywać dwa – trzy dziennie po 5-10 minut pamiętając, aby czas i ilość powtórzeń była dopasowana do możliwości dziecka, ponieważ traktując to jako zabawę i przyjemność szybciej zachęcimy dziecko do działania i w ten sposób osiągniemy sukces.

7. ĆWICZENIA ODDECHOWE

Ćwiczenia oddechowe bywają pomijane i niedoceniane podczas terapii logopedycznej. Warto jednak pamiętać, że są one bardzo ważne i pomocne w nabywaniu mowy. Takie ćwiczenia kształtują prawidłowy tor oddechowy czyli wdech nosem, a wydech ustami, pogłębiają oddech oraz wydłużają fazę wydechową, a co najważniejsze pomagają dostosować długość wydechu do czasu trwania naszej wypowiedzi umożliwiając nam prawidłowe i płynne komunikowanie się.
Dziecko podczas snu oraz codziennych czynności powinno oddychać przez nos. Kiedy dzieję się odwrotnie, czyli większość czasu dziennego lub w nocy nasze dziecko oddycha przez usta, możemy mieć podejrzenia o problemach z trzecim migdałem, skrzywieniem przegrody nosowej lub ukształtowaniem się nieprawidłowego toru oddechowego z powodu częstych infekcji dróg oddechowych. Wtedy najlepiej skonsultować się z laryngologiem, poszukać przyczyny i jak najszybciej ją usunąć, aby móc z pomocą logopedy pracować nad powrotem do prawidłowego oddychania.
Wykonując ćwiczenia oddechowe w domu, należy pamiętać o kilku zasadach. Numer jeden to oczywiście systematyczność, pracujemy w dobrze wywietrzonym pomieszczeniu oraz nie ćwiczymy, kiedy dziecko ma infekcję dróg oddechowych. Ćwiczenia wykonujemy przed jedzeniem, albo 2-3 godziny po posiłku, a po każdej aktywności robimy przerwę, aby nie dopuścić do zawrotów głowy czy osłabienia.

8. CZYTAMY

Czytanie książek przez dorosłych i słuchanie ich przez dzieci to jedna z najmilszych form spędzania wolnego czasu. Oprócz pozytywnego wpływu na relacje rodzica z dzieckiem oraz bliskości, jaka wtedy się między nimi wytwarza, można mówić również o pozytywnych wpływach na rozwój mowy. Podczas czytania dziecko znakomicie poszerza zasób swojego słownictwa. Rozwija się u niego umiejętność rozumienia tego, o czym czytamy. Możemy to zbadać np. poprzez zadawanie pytań, przy których dziecko mniejsze udoskonali formę swojej komunikacji pokazując palcem np. gdzie jest kot lub domek, a starsze udzieli samodzielnie odpowiedzi.
Pamiętajmy, że warto ograniczać u dzieci korzystanie z tabletów, telefonów czy telewizora, a zamienić to na dobrą książkę, grę planszową lub długi spacer.

9. NAŚLADUJEMY DŹWIĘKI

Przy nabywaniu mowy warto skupić się na kształtowaniu i usprawnianiu słuchu fonematycznego, czyli tak zwanego mownego. Jest on ważny ze względu na prawidłowe rozumienie i kształtowanie się mowy. Do ćwiczeń słuchowych bardzo dobrze sprawdzą się wszystkie rodzaje zabaw z onomatopejami (wyrażeniami dźwiękonaśladowczymi). Zachęcamy dziecko, aby uczyło się mowy świata, czyli odgłosów: pojazdów, zwierząt czy tego co słyszymy aktualnie w swoim otoczeniu. Takie ćwiczenia warto łączyć z ruchami rąk lub całego ciała.  U starszych dzieci można wspomóc się powtarzaniem rytmów, które można klaskać, stukać, a następnie powtarzać, potem przechodząc do wysłuchiwania wyrazów w zdaniach albo sylab i głosek w wyrazie.

10. BAWIMY SIĘ

I tu w zasadzie nie trzeba by już nic dodawać. Należy tylko pamiętać, że swobodna zabawa  ma ogromny wpływ nie tylko na rozwój mowy, ale na wszechstronny rozwój dziecka. Jest to naturalne poznawanie świata przez naszą pociechę oraz zdobywanie przez nią rozmaitych doświadczeń. Możemy liczyć na to, że dziecko naturalnie będzie czuło potrzebę komunikowania się, opowiadania i zadawania pytań do konkretnych sytuacji. Nie rezygnujmy z podążania za dzieckiem w zabawie, aby wspomóc je w rozwijaniu swojej wyobraźni oraz niezależności, nie ścigajmy się z dzieckiem, tylko je wspierajmy, aby czuło nieustanną motywację do samodzielnego działania. Dziecko w zabawie z rodzicem zawsze doświadcza czegoś nowego, coś nowego buduje, uczy się i spędza czas z najbliższymi mu osobami, dlatego zadbajmy o to, by jak najczęściej udało się znaleźć chwilę na wspólną zabawę.

Bibliografia:
Bartkowska T., Rozwój mowy dziecka przedszkolnego jako wynik oddziaływań wychowawczych rodziny i przedszkola, PZWSz, Warszawa, 1968,
Demel G., Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, WSiP, Warszawa, 1994,
Kaczmarek L., Nasze dziecko uczy się mowy, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin, 1996,
Michalak – Widera I., Węsierska K., Aby nasze dzieci mówiły pięknie…, Wydawca Unikat – 2, Katowice, 2001,
Pluta – Wojciechowska D., Zaburzenia czynności prymarnych i artykulacji. Podstawy postępowania logopedycznego, Wydawnictwo Ergo – Sum, Bytom, 2015.