Wychowanie stawia rodziców i opiekunów w sytuacjach trudnych, często prowadzących do niełatwych wymian zdań z dzieckiem, których jako dorośli, chcielibyśmy się wyzbyć. Komunikacja bez przemocy staje naprzeciw takim sytuacjom, koncentrując się na empatii oraz niezaspokojonych potrzebach każdej ze stron konfliktu: dorosłych oraz dzieci.

 

Czym jest komunikacja bez przemocy?

Komunikacja bez przemocy (NVC) to model komunikacji stworzony przez Marshalla B. Rosenberga, oparty na empatii i wrażliwości. Komunikując się w sposób, który zakłada Rosenberg koncentrujemy się na potrzebach i emocjach, szukając rozwiązania, regulacji oraz zaspokojenia potrzeb.

Zasady NVC są proste, chociaż wymagają praktyki, aby móc swobodnie formułować komunikaty według jej zasad. Aby sformułować komunikat oparty na empatii należy w nim zawrzeć cztery elementy:

· obserwację (gdy widzę/słyszę…),

· uczucia (to czuję…),

· potrzebę (bo potrzebuję…),

· prośbę (proszę, czy możesz…).

W pierwszej części komunikatu stosujemy obiektywne konkrety, to co każdy może zaobserwować. Ważne jest nie oceniać obserwacji i mówić jak najbardziej obiektywnie. Następnie przechodzimy do zakomunikowania swoich uczuć lub emocji (np. złość, smutek, irytacja). Kolejna część komunikatu, to potrzeby, a właściwie to nazwanie potrzeb (bezpieczeństwa, bliskości, uznania, szacunku, współpracy, itd.). Ostatnia część komunikatu polega na wypowiedzeniu prośby, w jaki sposób chcemy aby zaspokojona została nasza potrzeba.

 

Przykładowy komunikat bez przemocy mógłby wyglądać tak:

­ Gdy widzę rozrzucone zabawki po salonie, to czuję niepokój, potrzebuje czuć się swobodnie w czystym salonie, proszę, czy możesz odnieść zabawki do swojego pokoju?

­ Gdy głośno krzyczysz kiedy mówię, że nie pozwalam używać Ci telefonu, zaczynam czuć złość, potrzebuję abyś mnie wysłuchał, proszę czy możesz posłuchać tego co chcę powiedzieć?

­ Czuję smutek, gdy siedzisz do mnie tyłem i nie wiem, jak ci pomóc.

­ Nie lubię, kiedy skaczesz po kanapie, bo martwię się, że spadniesz. Poskacz proszę po materacu.

­ Kiedy podnosisz na mnie głos, czuję złość i jest mi przykro, bo potrzebuję od ciebie szacunku i spokojnej rozmowy. Proszę cię, żebyś mówił/ła do mnie spokojnym głosem.

­ Po zobaczeniu twojego występu, bardzo się wzruszyłem. Bardzo Cię kocham i dziękuję za to, że tak się postarałeś.

Często wystarcza samo wypowiedzenie obserwacji, lub emocji czy potrzeby, aby komunikat został dostrzeżony i usłyszany przez dziecko.

Porozumienie bez przemocy może zostać użyte, aby ułatwić zrozumienie dziecku własnych emocji i zaproponowanie strategii do poradzenia sobie z nimi.

­ Widzę, że twoje ciało jest napięte, a po policzkach płyną łzy. Myślę, że czujesz smutek i złość. Być może potrzebujesz przytulenia. Czy jest coś, co mogę zrobić, żebyś poczuł się lepiej?

­ Usłyszałam od Basi, że ją uderzyłeś. Basia jest teraz smutna i boli ją ręka. Co się wydarzyło?

 

Język żyrafy vs język szakala

W komunikacji wg zasad NVC mówi się o dwóch zwierzętach, żyrafie i szakalu, które ukazują dwa sposoby komunikacji.

Perspektywa szakala to komunikacja, w której koncentrujemy się na różnicach, oceniamy i porównujemy. Obwiniamy innych za własne uczucia. W tym sposobie komunikacji często stosujemy manipulację, stawiamy żądania, ale brak w nas gotowości do przyjęcia perspektywy drugiej strony. Często to do tego języka odwołujemy się w przypływie emocji podczas konfliktu.

Żyrafa, to zwierzę piękne i łagodne, to usposobienie komunikacji opartej na empatii. Język żyrafy koncentruje się na utrzymaniu chęci nawiązania kontaktu poprzez zrozumienie i wiarę w to, że wszyscy jesteśmy równi. Wykazywanie kreatywności w spełnianiu potrzeb i brak oporu w ich komunikowaniu. Podejmowanie samodzielnych działań lub otwarte wyrażanie próśb. Posługując się językiem żyrafy jesteśmy gotowi prosić i przyjmować odmowę jako zaproszenie do dialogu.

 

Wpływ komunikacji NVC na dziecko i relacje

Stosowanie zasad języka żyrafy wprowadza wiele zalet w życiu dziecka oraz rodzica:

· rozwój emocjonalny dziecka (rozpoznawanie własnych i cudzych emocji);

· komunikowanie i bycie świadomym własnych potrzeb;

· atmosfera współpracy i szacunku w relacji;

· aktywne poszukiwanie rozwiązań problemów;

· rozwijanie poczucia własnej wartości.

Komunikację bez przemocy można wykorzystywać w każdej sytuacji, również w rozmowach z innymi dorosłymi. Warto stosować ten rodzaj komunikacji w sytuacjach codziennych, dzięki czemu relacja z dzieckiem może zyskać więcej obopólnego zrozumienia.

 

Polecana literatura o komunikacji bez przemocy:

1. Joanna Berendt, Aneta Ryfczyńska „Przyjaciele żyrafy. Bajki o empatii”

2. Sura Hart, Victoria Kindle Hodson „Szanujący rodzice, szanujące dzieci”

3. Ingrid Holler„ Porozumienie bez Przemocy. Ćwiczenia”

4. Lucy Leu „Porozumienie bez Przemocy. Ćwiczenia”

5. Serena Rust „Tańcowała żyrafa z szakalem. Cztery kroki empatycznej komunikacji”

6. Magdalena Sendor, Joanna Berent „Dogadać się z dzieckiem”

7. Lucyna Wieczorek „Nie mów przepraszam. Nie mów kocham”

8. Zofia Aleksandra Żuczkowska „Dialog zamiast kar”

 

Źródła:

­ Justyna Dermont-Owsińska, Brygida Dynisiuk, Anna Han, Beata Kosiacka, Magdalena Malinowska „Moc empatii w konfliktach”

­ Monika Szymańska. „Będę mówić tylko po naszemu! Jak wspierać przedszkolaka w radzeniu sobie z trudnymi emocjami” ­ https://dziecisawazne.pl/nvc/